ثبت اختراع در هر کشور با هدف حمایت از مخترع و برخورداری فرد از حقوق انحصاری متعلق به اختراع، انجام می شود. در برخی از موارد صنعت گران یا کارآفرینان در حوزه اشتغال خود به فناوری های جدیدی دست پیدا میکنند. برخی از آنها در شکل ساختاری یک دستگاه طرح صنعتی تغییر ایجاد می کنند. برخی دیگر نیز تغییراتی در مکانیسم، عملکرد و فنی دستگاه، ایجاد می کنند که باعث ایجاد اختراع جدیدی می شود. در مواردی هم کلاً دستگاه جدیدی را میسازند یا کاربری آن را بهینه تر میکنند که میتوان به عنوان اختراع از آن یاد کرد و برای ثبت آن در مرکز مالکیت معنوی اقدام کرد.
فهرست مطالب
شرایط ثبت اختراع:
ماده یک قانون ثبت اختراعات طرح های صنعتی و علائم تجاری، اختراع را اینگونه تعریف میکند: اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرایند یا فراورده ای خاص را ارائه میکند و مشکلی را در یک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آن حل می نمایند.
از تعریف بالا میتوان به این نتیجه رسید که، اختراع میتواند به نام افراد متفاوتی در قالب یک سند به شراکت ثبت شود. منظور از فرایند هم این است که روش یا وسیله ای یا ابزار جدید بتواند محصول را تولید کند، یا استفاده از تکنیک خاصی مشکلی را در زمینه ای مانند کشاورزی یا صنعتی حل کند یا محصول جدیدی را که قبلا وجود نداشته دراختیار ما قرار دهد.
این تعریف قانون که اختراع را نتیجه فکر فرد یا افرادی دانسته کاملا با حقوق مالکیت فکری در رابطه با حمایت از آن کاملا همسو به نظر میرسد. حق اختراع با خود اختراع متفاوت است. حق اختراع یعنی مخترع میتواند انحصارا از اختراع خود در زمان معین استفاده یا تولید نماید.
موارد قابل ثبت:
ماده 2 قانون ثبت اختراعات مربوط به طرحهای صنعتی وعلائم تجاری می باشد. این قانون بیان می کند، اختراعی قابل ثبت است که:
- حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد. ابتکار جدید عبارت است از آنچه که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد.
- به علاوه از نظر صنعتی، اختراعی کاربردی محسوب میشود که در رشته‌ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد. مراد ازصنعت، معنای گسترده آن است و شامل مواردی نظیر صنایع دستی، کشاورزی، ماهیگیری وخدمات نیز میشود.
موارد غیر قابل ثبت:
ماده 4 – موارد زیر از حیطه حمایت از اختراع خارج است:
- کشفیات، نظریه‌های علمی، روشهای ریاضی و آثار هنری
- طرحها و قواعد یا روشهای انجام کار تجاری و سایر فعالیتهای ذهنی واجتماعی.
- روشهای تشخیص و معالجه بیماریهای انسان یا حیوان.(این بند شامل فرآورده‌های منطبق با تعریف اختراع و مورد استفاده در روشهای مزبور نمی‌شود.)
- منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل دهنده آنها و همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولید آنها.
- آنچه قبلاً در فنون و صنایع پیش‌بینی شده باشد. فن یا صنعت قبلی عبارت است از هر چیزی که در نقطه‌ای از جهان ازطریق انتشار کتبی یا شفاهی یا ازطریق استفاده عملی و یا هرطریق دیگر، قبل از تقاضا و یا در موارد حق تقدم ناشی از اظهارنامه ثبت اختراع، افشاء شده باشد. درصورتی که افشاء اختراع ظرف مدت شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا درموارد مقتضی قبل از تاریخ حق تقدم اختراع صورت گرفته باشد، مانع ثبت نخواهد بود.
- اختراعاتی که بهره‌برداری از آنها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی واخلاق‌حسنه باشد.
مراحل ثبت اختراع:
برای ثبت اختراع لازم است از طریق سامانه مالکیت معنوی تنظیم و ارسال اظهارنامه انجام شود که این امر توسط کارشناسان ثبت
مهرگان انجام میشود. اما مدارکی که متقاضی باید به جهت تنظیم این موارد ارائه دهد شامل:
- مدارک هویتی( شناسنامه و کارت ملی) مخترع یا مخترعین
- توضیحات کامل و جامع در خصوص اختراع چه از لحاظ ساختار فیزیکی چه از لحاظ کارکرد و کاربری.
- ادعانامه که در زمینه اختراع از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به نحوی که ممکن است تنظیم نادرست یک ادعانامه ارزش و اهمیت اختراع شما را بطور کامل ازبین ببرد. به همین دلیل در خصوص تنظیم ادعانامه کارشناسان ثبت مهرگان تمامی نکات و راهنمایی های لازم را به شما ارائه خواهند داد.
- پس از تحویل مدارک، اظهارنامه اختراع، تنظیم و به اداره مالکیت معنوی ارسال میشود. درصورت تایید این اداره جلسه دفاع از اختراع تشکیل میشود. در این جلسه مخترع یا مخترعین باید ازاختراع خود در مقابل کارشناسان و اساتید دانشگاهی منتخب اداره مالکیت معنوی دفاع کنند.
- در صورتی که اداره مالکیت معنوی، اختراع را تایید نماید، آگهی و گواهی ثبت آن را به متقاضی تحویل خواهد داد.
نحوه ارائه اختراع:
در ارتباط با نحوه ارائه اختراع باید در نظر داشت که، توضیحات کامل و جامع در خصوص اختراع باید به نحوی باشد که یک متخصص در آن زمینه بتواند اختراع را درک و ارتباط اجزای آن را دریابد. برای درک بهتر اختراع درصورتیکه، اشکال یا نقشه یا نمودارهایی لازم باشد، متقاضی باید آنرا به نحوی که یک متخصص در آن زمینه قادر باشد آنرا دریابد ترسیم و تنظیم نماید و تعبیه این بند نیز به نوعی در راستای افشای کامل و مؤثر اختراع است. لازم به ذکر است نقشه ها و نمودار باید توسط نرم افزارهای مربوطه ترسیم شوند و فایل آن ها به صورت pdf یا word یا Image ارائه گردد.
نکات ثبت اختراع:
ماده 16 قانون ثبت اختراعات طرح های صنعتی و علائم تجاری، مدت زمان اعتبار گواهی نامه اختراع را تا بیست سال پس از ثبت مشخص کرده است. همچنین هرساله مبلغی مطابق با ایین نامه همین قانون باید به اداره مالکیت معنوی پرداخت کنید. برای پرداخت شما از دوماه قبل از رسید تاریخ انقضای پرداخت سال گذشته مجاز به پرداخت خواهید شد. تاخیر در پرداخت مبلغ شما را متحمل پرداخت جریمه به این اداره میکند و این تاخیر تنها تا حداکثر 6 ماه جایز است. اما در صورت عدم پرداخت و گذشت زمان مقرر گواهی نامه شما باطل و فاقد اعتبار قانونی خواهد شد.
ماده 16 : اعتبار گواهینامه اختراع با رعایت این ماده، پس از بیست‌سال ازتاریخ تسلیم اظهارنامه اختراع منقضی میشود. به‌منظور حفظ اعتبار گواهینامه یا اظهارنامه اختراع، پس از گذشت یک سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه و قبل از شروع هرسال، مبلغی که به موجب آئین‌نامه این قانون تعیین میشود، توسط متقاضی به اداره مالکیت صنعتی پرداخت می‌گردد. تأخیر در پرداخت، حداکثر تا شش ماه در صورت پرداخت جریمه مجاز است. درصورتی که هزینه سالانه را پرداخت نکنید، اظهارنامه مربوط مسترد شده تلقی و یا گواهینامه اختراع، فاقد اعتبار میشود.
